Mustafa Kemal ikinci kez Halep'e döndüğünde Suriye Cephesi komutanı Alman generale karşılık kuvvetlerimizi yıpratmadan Anadolu'yu savunmak amacıyla planlı bir çekilme önerisinde bulundu çünkü Türk birlikleri silah, malzeme ve asker bakımında İngiliz-Fransız birliklerine karşı yetersizdi.

Mustafa Kemal; öğrenim hayatı boyunca Namık Kemal, Ziya Gökalp ve Mehmet Emin (Yurdakul) gibi Türk yazarlarını ve Fransızca gazeteleri ve eserleri okumaya başlamış, yaşamının her döneminde de bu okuduklarının sağladığı düşüncelerle ilke inkılapların temelini oluşturmuştur.

Mustafa Kemal, Türk vatanının kurtuluşu için Anadolu'ya geçmeye karar vermiştir.

"Benim kuvvet ve kudretim, halkın bana gösterdiği emniyet ve itimattan ibarettir."

1897 yılında başlayan Türk-Yunan Savaşı'nı Türk ordusu kazanmasına rağmen anlaşma masasında zarara uğramıştır. Mustafa Kemâl bu olaydan etkilenmiş, gönüllü olarak savaşa katılmak istemişse de başarılı olamamıştır.

Osmanlı Devleti'ni zengin bir kültürel yapıya sahip olan Selânik şehrinde Türkçe, Rumca, İbranice ve Bulgarca yayımlanan resmî vilayet gazetesinin yanında Avrupa'da çeşitli dillerde basılan kitap ve gazeteleri okuma imkânı bulunmaktaydı.