Teknoloji Nedir - (öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme Eğitim Bilimleri )

TEKNOLOJ� NED�R ?

S�zl�klerde teknoloji, sanayi ile ilgili sanatlar�n bilimi ve insan�n tabiata tutunmak ve onu kendisine faydal� hale getirebilmek,kendi hizmetinde kullanabilmek i�in yapt��� her t�rl� alet ve cihaz olarak tan�mlanm��t�r. S�zl�k anlamlar� d���nda bilim adamlar� da teknoloji hakk�nda �e�itli tan�mlar yapm��lard�r. Bunlardan baz�lar� �unlard�r :

1.Alkan’a g�re teknoloji, genel anlamda kazan�lm�� yeteneklerin i�e ko�ulmas�yla do�aya egemen olmak i�in gerekli i�levsel yap�lar olu�turmad�r.

2.Demirel’e g�re teknoloji, belli ama�lara ula�mada, belli sorunlar� ��zmede, g�zleme dayal� ve kan�tlanm�� bilgilerin uygulamas�d�r.

3.Simon’a g�re teknoloji, insan�n bilimi kullanarak do�aya �st�nl�k kurmak i�in tasarlad��� rasyonel bir disiplindir (Simon, 1983, s.173).

4.Mc Dermott’a g�re teknoloji, somut ve deneysel anlamda temel olarak teknik y�nden yeterli k���k bir grubun �rg�tl� bir hiyerar�i yard�m�yla b�t�n�n geri kalan� (insanlar, olaylar, makineler vb.) �zerinde denetimi sa�lamas�d�r (McDermott, 1981, s.142).

5.Paul Saetller teknolojiyi ��yle tan�mlamaktad�r: "Teknoloji (Latince texere fiilinden t�retilmi�tir; �rmek, olu�turmak (construct) anlam�na gelir) bir�oklar�n�n d���nd��� gibi makine kullanmak de�ildir. Teknoloji, bilimin uygulamal� bir sanat dal� haline d�n��mesidir. Uygulamal� sanat terimi Frans�z sosyolog Jackques Ellul taraf�ndan kullan�lm�� ve k�saca technique olarak isimlendirilmi�tir. O, teknolojiyi bir technique uyar�nca yap�lm�� bir makine olarak g�rm�� ve bu technique'nin ancak k���k bir b�l�m�n�n makine taraf�ndan ifade edilebildi�inden bahsetmi�tir. Belirli bir teknik sayesinde sadece makinenin de�il, bu makineye ait ��retimsel uygulamalar�nda ger�ekle�tirilebilece�inden s�z etmi�tir. Sonu� olarak davran�� bilimi ile ��retim teknolojileri aras�ndaki ili�ki, do�al bilimlerle m�hendislik teknolojisi aras�ndaki ya da biyoloji ile sa�l�k teknolojisi aras�ndaki ili�kiyle benzer hatta ayn�d�r" (Saettler, 1968, ss. 5-6).

6.�nl� bir e�itim teknolo�u olan James Finn teknolojiyi tan�mlarken ��yle demektedir: "Makine kullan�m�n�n yan� s�ra teknoloji, sistemler, i�lemler, y�netim ve kontrol mekanizmalar�yla hem insandan hem de e�yadan kaynaklanan sorunlara, bu sorunlar�n zorluk derecesine, teknik ��z�m olas�l�klar�na , ve ekonomik de�erlerine uygun ��z�m �retebilmek i�in bir bak�� a��s�d�r" (Finn, 1960, s.10).

7. Bilim ve teknolojinin farkl�l���n� belirtmek i�in ilk n�kleer denizalt�y� yapan ve serbest bir e�itim ele�tirmeni olan Amiral Hyman Rickover ��yle s�yl�yor: "Bilim ve teknoloji birbirine kar��t�r�lmamal�d�r. Bilim do�adaki g�r�ng�lerin (fenomenlerin) g�zlenerek, zaten var olan do�ru ve ger�eklerin ortaya ��kar�lmas� ve bu g�zlemler sonucunda elde edilen verilerin d�zenlenerek ger�eklerin ve bunlar aras�ndaki ili�kilerin ortaya konuldu�u teorilerin olu�turulmas�d�r. Teknoloji asla bilim i�in bir otorite olamaz. Teknoloji insan akl�n� ve v�cudunu g��lendirmek, �st�n k�lmak i�in geli�tirilecek aletler, teknikler , ve y�ntemler �zerinde durur. Bilimsel y�ntem insan fakt�r�n�n tamamen d��lanmas�n� gerektirir, ��yle ki; ger�e�i arayan kimse, kendinin ya da di�er insanlar�n ho�lanaca�� veya sevmeyece�i �eylerle, pop�list de�erlerle ve herhangi bir ��kar u�runa �al��maz. Di�er yandan teknoloji fikir (bilim) de�il de hareket oldu�undan, e�er insani de�erler g�z ard� edilirse tamam�yla tehlikeli bir sonuca da yol a�abilir (Knezevich & Eye, 1970, s.17).

E��T�M TEKNOLOJ�S� NED�R?

Art�k e�itim teknolojisinin k�kenine ait baz� bilgilere ve e�itimde nas�l bir rol �stlendi�ine dair bir tak�m fikirlere sahip oldu�umuza g�re daha zor bir soruya ge�ebiliriz: e�itim teknolojisi nedir? A�a��da belirtildi�i gibi tan�mlamaya y�nelik giri�imler, bu i�in asl�nda kimin, filin neresine dokundu�una benzeyen bir olgu oldu�unu g�stermektedir.

1. National Academy of Engineering's Instructional Technology Committee on Education, e�itim teknolojisini ��yle tan�mlar: "e�itim teknolojisi ��retme/��renme biliminin s�n�f ortam� arac�l���yla ger�ek d�nya �artlar�na uygulanmas�yla elde edilen bilgiler b�t�n�d�r. Bu s�re� i�erisinde geli�tirilen her t�rl� y�ntem ve ara� da bu uygulamaya yard�m etmek amac�n� ta��r" (Dieuzeide, 1971, s.1).

2. E�itim teknolojisi, ��retim ilkelerinin uygulanabilmesi i�in olu�turulmu� b�t�n metodolojiler ve tekniklerdir (Cleary et al., 1976).

3. E�itim teknolojisi ��renme s�recini geli�tirmek i�in olu�turulan her t�rl� sistemi, tekni�i ve yard�m� i�erir. B�yle bir yap�da �u 4 �zellik �nemlidir: ��rencinin ula�mas� hedeflenen ama�lar�n tan�mlanmas�; ��renilecek konunun ��retim ilkelerine g�re analiz edilip, ��renilmeye uygun �ekilde yap�land�r�lmas�; konunun aktar�labilmesi i�in uygun medyan�n se�ilip kullan�lmas�; dersin ve derste kullan�lan ara�lar�n etkilili�ini ve ��rencilerin ba�ar� durumlar�n� de�erlendirmek i�in uygun de�erlendirme y�ntemlerinin kullan�lmas� (Collier et al., 1971, s.16).

4. Silverman e�itim teknolojisini iki alt gruba ay�rm��t�r: g�receli e�itim teknolojisi (relative educational technology) y�ntemler ve ara�lar �zerinde durur; yap�sal e�itim teknolojisi (constructive educational technology) ise ��retiimsel problemlerin analizi, de�erlendirme ara�lar�n� se�me ve geli�tirme ve istenilen ��retimsel ��kt�lar� elde etmek i�in kullan�lacak teknikler ve ara�lar �zerinde durur (Silverman, 1968, s.3).

5. E�itim teknolojisi "her t�rl� ��renme ko�ullar�nda problemlerin ortaya konmas�ndan, bu problemler i�in �e�itli (de�erlendirme, y�netim, uygulama) ��z�mler �retilmesine kadar her a�amada insanlar�n, y�ntem ve fikirlerin, �e�itli ara�lar�n ve �rg�tsel fikirlerin de i�inde bulundu�u karma��k ve t�mle�ik bir s�re�tir" (AECT Task Force, 1977, s.64).

E��T�MDE TEKNOLOJ�N�N ROL� NED�R?

E�er teknoloji yukar�da sunuldu�u �ekli ile alg�lan�rsa, teknolojinin insan hayat�nda �ok �nemli bir yer tuttu�u da rahatl�kla anla��l�r. Bu nedenle konumuz teknolojiyi kullanmak ya da kullanmamak de�il, insan hayat�nda teknolojinin nas�l bir yeri ve konumu olaca��d�r. Bu, �zerinde bir�ok de�erli ki�i ve kurulu�un �al��t��� �nemli bir konu olmu�tur.

1. Herbert Simon teknolojiyi insan�n kendi yapay i� d�nyas�yla d�� �evre (do�a) aras�nda bir ara-y�z olarak g�rmektedir.

2. Carnegie Komisyonunun bu konuyla ilgili vard��� sonu� ��yledir: "Teknoloji ��retimde yard�mc� bir rol �stlenmelidir, ��retimin amac� haline getirilmemelidir. Teknoloji sadece var oldu�u i�in kullan�lmaya �al���lmamal� ya da teknoloji kullan�lmad���nda �a� d��� kal�nacakm�� gibi bir korkuya kap�lmamal�d�r. Bizler, geli�mi� teknoloji kullan�m�n�n ��retimde doyum ve ba�ar�ya ula�abilmek i�in tek ba��na yeterli oldu�una inanm�yoruz. Bir�ok ders i�in d�nemde birka� saatlik teknoloji deste�i yeterli olmaktad�r. Baz� dersler i�in teknoloji, d�nemin yar�s�ndan �o�unda kullan�labilir; ama b�t�n bir d�nemde b�ylesine bir teknoloji deste�ine ihtiya� duyulabilece�i ders say�s� yok denebilecek kadar azd�r (Carnegie Commission On Higher Education, 1972, s.11).

3. E�itimi etkileyen teknolojik geli�meleri tart��an �ok fazla yay�n, makale vard�r. Bunlar aras�nda dikkat �ekici olanlar a�a��ya ��kar�lm��t�r.

a) Alfabe, insano�lunun bilgiyi payla�mas�, kaydetmesi, ve saklamas� i�in entelekt�el bir ara� olmu�tur. Ka��d�n icad� ve yaz�m ara�lar�n�n geli�tirilmesi, alfabe yard�m�yla yap�lan i�lemlerin daha kolay ger�ekle�tirilebildi�i bir s�reci ba�latm��t�r. Kitap, bir�ok sayfadan olu�an, de�i�ik tasar�mlara sahip, sunmak istedi�i bilgiyi s�ral� olarak veren bir ara� olarak d���n�lebilir. K�saca kitap, teknik a��dan bak�ld���nda televizyon gibi, bilgisayar gibi vermek istedi�i bilgiden farkl� bir yap�ya sahip bir ara�t�r. Matbaan�n icad�ndan sonra kitap yayg�nla�arak hemen herkesin ula�abildi�i bir ara� oldu. Karatahta hem ��rencinin hem de ��retmenin ayn� anda ayn� konu �zerinde �al��abilmesine olanak sa�layan ilk s�n�f i�i ileti�im ara�lar�ndan birisidir. Okul otob�s� ��rencilerin uzak yerlerden ��retim yerlerine ta��nmas� ve dolay�s�yla uygun e�itim ortam�n�n sa�lanmas� a��s�ndan bir ��retim arac� olarak g�r�lebilir (Knezevich & Eye, 1970, ss.19-22).

b) Engler teknolojiyi e�itimin ayr�lmaz bir par�as� olarak g�rmektedir. ��yle der: "e�er e�itim her y�n�yle ��retmen, ��renci, ve �evre aras�ndaki bir ileti�im a�� olarak g�r�l�rse, o zaman ��retim teknolojisinin bu ili�kileri tan�mlamada �nemli bir g�revi oldu�u anla��labilir" (Engler, 1972, s.62).

c) Indiana University'den Robert Heinich ��retmenlerin e�itim teknolojisine yakla��mlar�n� ��yle dile getirmektedir:

"Peter Drucker'in bir makalesinde s�yledikleri b�y�k oranda yanl�� anla��lm��t�r; bu makalede k�saca ��yle denmekteydi: -��renme ve ��retme, yeni y�ntemlerden, hayat�n ba�ka hi�bir safhas�n�n etkilenmeyece�i kadar derinden etkilenecektir. �nsano�lunun en muhafazakar oldu�u bu eski ��retme sanat�nda yeni yakla��mlara, y�ntem ve ara�lara ihtiya� vard�r. Bu yeni geli�tirilecek y�ntemler sayesinde, ��retmenler beceri ve yeterliliklerini artt�rarak daha etkili olacaklard�r. Bu sayede ��retme, hen�z ara�lar� ile g�n�m�ze ayak uyduramam�� geleneksel bir sanat olsa da, s�radan bir insan�n �st�n bir performans sergileyebilmesini olanakl� k�lacakt�r.- Yanl�� anla��ld���ndan bahsettim; ��nk� bir�ok e�itimci bu makaleyi okuduktan sonra ba�lar�n� sallayacak ve kullan�lacak ara�lar sayesinde s�n�f i�erisinde ��renim ba�ar�s�n�n artaca��n� d���neceklerdir. Fakat burada as�l s�ylenmek istenen, ancak ��retim teknolojileri kullan�ld���nda s�radan bir insan�n �st�n bir performans g�sterebilece�idir; yoksa geli�mi� teknoloji kullanmak tek ba��na yeterli olmayacakt�r (Heinich,1970,s.56).

E��T�M TEKNOLOJ�S�N�N �LG� ALANLARI

E�itim teknolojisi etkili ��renme ve ��retme ortamlar�n� tasar�m�n� ve uygulamas�n� i�e koyabilmek i�in di�er baz� bilim dallar�n�n kuram ve uygulama bi�imleriyle ilgilenmektedir. 

Bunlardan birincisi, psikoloji ve e�itim psikolojisidir. Psikoloji bireylerin karakter,zeka,yetenek, beceri,tav�r gibi geni� �aptaki �zellikleri inceler. E�itim psikolojisi ise ��renme ve ��retme faaliyetleri ile ilgilenir.

�kincisi teknolojidir. Bu bilim dal� yeni fiziki donan�mlar�n ve kuramlar�n geli�meleri hakk�nda bilgi vermektedir.

���nc�s� e�itim bilimleridir. E�itim bilimleri ��renme ve ��retme s�re�lerinin nas�l oldu�unu ortaya ��karan bir bilim dal� oldu�undan e�itim teknolojisi bu ��renme ve ��retme kuramlar�n� teknolojilerin etkili bir bi�imde kullan�mlar�n� sa�lamak i�in kullanmaktad�r.

D�rd�nc�s� bilgisayar bilim dal�d�r. Bunlar �ok s�k� bir ili�ki i�indedir. ��nk� bilgisayarlar e�itim i�inde �ok etkili ve yayg�n bir bi�imde kullan�lmaktad�r.

Be�incisi ��renme ortamlar�n�n tasar�m faaliyetleridir. ��retim ortamlar�n�n tasar�m�nda ��retmenin,��rencinin,hedefin ve e�itim teknolojilerinin genel �zellikleri analiz edilir. Bu analiz neticesinde, belirlenen hedef ve davran��lar� ger�ekle�tirecek olan en uygun ara�-gere�lerin se�ilmesi ancak tasar�m faaliyetleri ile belirlenir.

Alt�nc�s� ileti�im bilimleridir. �leti�im bilimlerinin temel amac�, g�nderilen mesajlar�n a��k ve net olarak ilgili olan bireylere ula�t�rmakt�r.

Yedincisi felsefi bilimlerdir. Felsefe, belli bir toplumda ya�am�n temelini olu�turan ama�lar� �izmektedir. Felsefe, e�itim teknolojisinin genel ama�lar�n� vermektedir.

Sekizinci sosyolojidir. E�itim teknolojisi ile sosyoloji aras�ndaki ili�ki, toplumlar�n genel �zelliklerine uygun olan e�itim teknolojilerinin se�imidir. Burada, sosyoloji i�inde bulunulan toplumun genel �zellikleri konusunda bilgi verir. E�itim teknolojisi de uygun olan y�ntemin ve ara�-gerecin �zelliklerini sunar. Bunun sonucunda uygun olan e�itim teknolojisi se�ilir.

Dokuzuncu bilim dal� fiziktir. E�itim teknolojisinde kullan�lan opak projekt�r,tepeg�z, slayt ve film projekt�r�,teyp,radyo,televizyon ve bilgisayar gibi ara�lar�n kullan�lmas� incelendi�inde fizikle olan ili�ki ortaya ��kar.

Onuncusu kimyad�r. E�itim ��retimde kullan�lan kalem,ka��t,tebe�ir,m�rekkep v.b. materyaller kimyagerlerin icatlar� aras�ndad�r.

Onbirinci ilgili bilim dal� matematiktir. E�itim teknolojisi matematikten b�y�k �l��de etkilenmi�tir. E�itim teknolojilerine bakt���m�z zaman, matemati�in kullan�ld���n� �ok rahatl�kla g�r�r�z. �retilen her bir teknoloji ince hesaplamalar sonucu ortaya ��km��t�r. Bunun i�in matematik ve e�itim teknolojisi birlikte hareket etmek zorundad�r.

On ikinci bilim dal� istatistiktir. E�itim teknolojisi alan�nda iyi bir ara�t�rmac� olmak i�in istatisti�i �ok iyi bilmek gerekir. �statisti�in etkili olarak kullan�ld��� ara�t�rma sonu�lar�nda, etkili ve e�itim hedeflerine uygun e�itim teknolojileri ortaya ��kar�l�r.

On ���nc� bilim dal� ekonomidir. Ekonomi bilim dal�n�n temel amac� var olan kaynaklar�n ve imkanlar�n ama�lar�na uygun bir bi�imde israf edilmeden kullan�lmas�n� planlamakt�r. E�itim k�t bir kaynak oldu�undan, bu alanda yap�lan her faaliyet de mutlaka ekonomik olarak planlanmal�d�r.

On d�rd�nc� bilim dal� ise y�netim bilimleridir. Y�netim biliminde bulunan kuramlar�n temel amac�, var olan sistemi etkili olarak y�netmektir.