Clark L.Hull - (Gelişim ve öğrenme Eğitim Bilimleri )

Clark L. Hull (1884-1925)

• Hull’in teorisindeki merkezi kavram al��kanl�kt�r. Hull’e g�re karma��k davran��lar, ad�m ad�m ��renmeyle veya ��renmenin temel mekanizmas� olan ko�ullamayla kazan�lmaktad�r. Hull, di�er kuramc�lar gibi bir �ok ba��ms�z de�i�kenin ya da davran���n ba��ml� de�i�kenin �zerine nas�l etki yapt���na ili�kin bir sistem geli�tirmi�tir. “Ara de�i�ken” kavram�n� da ele al�nm��t�r. Hull bu sistemi d�rt basamakl� bir analizi �emas� ile a��klamaya �al��m��t�r. 1. Basamakta; ba��ms�z de�i�ken, 4. Basamakta ba��ml� de�i�ken, 2. ve 3. Basamaklarda ise di�erleri ile ili�kisini varsayd��� ara de�i�kenler bulunmaktad�r. 1. Basamaktaki ba��ms�z de�i�kenin de�erini (derece miktar�) bilerek 2. Basamak de�erlerini hesaplamakta, 3. basamakta ise ba��ml� de�i�kenin son de�erini a��klamaya yarayacak bir ba�ka ara de�i�kenden s�z etmektedir. Ba��ms�z de�i�kenlerin t�m� ara�t�rmac� taraf�ndan manip�le edilmektedir. Baz� ba��ms�z de�i�kenler ��reneni ��renme an�nda etkilemekte ve uyarmaktad�r (�rne�in s�n�f ortam�n�n s�cakl���). Di�erleri ise ��renme durumundan hemen �nceki olaylar� kapsar. �rne�in; ��renenin son yemek saati, harcad��� kas g�c�, ��renebilmek i�in yapt��� tepki say�s�, son tepkide al�nan �d�l�n b�y�kl��� gibi di�er ba��ms�z de�i�ken �rnekleri de ��renme durumundan �nceki deneyimleri kapsayan ba��ms�z de�i�kenlerdir.

• Hull ikinci basamak ara de�i�kenleri de sisteme getirmi�tir. Bunlar organizman�n varsay�lan (hipotetik) durumlar�d�r. D��tan g�zlenemezler ama ba��ms�z de�i�kenler arac�l��� ile do�rudan kontrol edildikleri d���n�l�r. En �nemlileri al��kanl�k g�c� ve d�rt�d�r. Al��kanl�k g�c� tepki ve ipu�lar� aras�ndaki ��renilmi� ba� g�c�n� temsil eder. D�rt� ise organizmay� harekete ge�iren bir durumdur. D�rt�de azalma �d�l niteli�ini ta��r. Al��kanl�k g�c� sistemin anahtar kavram�d�r. Al��kanl�k s�rekli �a�r���m� ifade eder. G�� �o�alabilir ama azalmaz. Her defa uyaran ortaya ��kt���nda yap�lan tepki hemen peki�tirilir ise bu U-T �a�r���m�n�n g�c� artar. Hull’�n sistemindeki anlay�� do�rultusunda t�m peki�tire�ler d�rt�n�n azalmas� ile ilgilidir.

• D�rt�, a�l�k, susuzluk, ac� gibi beden gereksinimlerini eksikli�i veya ac� veren uyaran taraf�ndan �retilen organizman�n ge�ici durumudur. D�rt�lerin iki t�r i�levi vard�r: her d�rt� durumu g��l� d�rt� uyaran� �retir. Bu uyaran bedenin eksikli�ini hissetti�i �zel gereksinimi belirler. D�rt�n�n di�er i�levi ise harekete ge�irici i�levidir. T�m d�rt� durumlar� bir araya gelerek organizman�n toplam d�rt� d�zeyini olu�turur. D�rt basamak analizi �emas�nda D olarak ifade edilen toplam d�rt� organizman�n uyar�lm��l�k d�zeyini y�kseltir.

• Hull, bir ba�ka y�nden �d�l�n b�y�kl��� ile de ilgilenmi�tir. Davran�� dizgesini, �d�l�n b�y�kl���n�n artmas�, d�rt�de azalma ve buna ba�l� olarak al��kanl�k g�c�n�n art��� �eklinde form�le etmektedir. Daha sonra sistemine al��kanl�k g�c� ve d�rt�ye ilaveten te�vik edici g�d�y� ilave etmi�tir. �d�l�n b�y�kl��� sadece te�vik edici g�d�n�n d�zeyini etkiler, al��kanl�k g�c�n� etkilemez. Ara�t�rmac� ko�unun sonunda kar��la�t��� �d�l�n b�y�kl���n� artt�r�p, azaltarak farenin h�z�n�n azalmas�n� ya da �o�almas�n� kontrol edebilir. Bunun gibi i��inin �retimini artt�rma olas�l��� da m�mk�nd�r. Bu �� ara de�i�ken d�rt�, al��kanl�k g�c� ve te�vik edici bir arada �al��arak di�er bir ara de�i�keni �retirler: tahrik edici potansiyel.

• Ba��ml� de�i�ken: g�zlenebilir ve �l��lebilir �zellik ta��yan davran��lard�r. Bu sistemi kullanarak bir farenin labirentte �d�le ko�mas�n�n h�z�n� tahmin etmek m�mk�nd�r. Farenin labirentte ka� kez ko�tu�unu ve peki�tirildi�ini bilirsek al��kanl�k g�c�n� hesaplayabiliriz. D�rt�y� hesaplamak i�in farenin en son ka� saat �nce yemek yedi�ini bilmemiz gerekir. Te�vik edici d�rt�y� hesaplamak i�in farenin son bir ka� denemesinde elde ettti�i �d�l �l��s�n� bilmemiz gerkir. Bu ���n� �arpt���m�zda tahrik edici uyaran�n de�erini buluruz. Sonunda tahrik edici uyaran� kullanarak o denemedeki farenin h�z�n� tespit ederiz.

Not:�niversite notlar�ndan derlenmi�tir.

http://www.sinifogretmeniyiz.biz